Balkanscène

Donderdagavond 17 februari, iets voor twaalven. Een grijze Oostbloktrein komt aarzelend het station van Beograd (= de witte stad, in het Nederlands beter bekend als Belgrado) binnengerold. Na een half etmaal en het doorkruisen van 4 landen lijkt hij even vermoeid als de inzittenden.

Wat moet doorgaan voor de restauratiewagen is een afgeleefde wagon, voor de afwerking voorzien van cyrillische opschriften, zonder verwarming of licht. De cateraar van dienst duikt op bestelling met een zaklamp zijn duister territorium in en komt terug met drank en reizigersvoer. Het geeft het geheel een surrealistisch trekje en ik bedenk met enig genoegen dat dit nog maar het voorsmaakje is van wat me straks in Centraal-Azië te wachten staat.

Mijn tweede serieuze rit ben ik al meteen aan het zwartrijden. Niet bepaald met opzet, maar je gaat me niet horen klagen over een de trip Zagreb-Belgrado aan 3 euro. In Venetië kon mij geen ticket voor dat stuk geven, alleen een zitplaatsreservering (overigens voor een onbestaande plaats). Het allegaartje aan conducteurs weet er zich geen raad mee en elk van hen verwijst me telkens door naar de controleur van het volgende land. Af en toe valt er iets te merken van onderlinge onenigheid, zoals de Sloveense kaartjesknipper met zijn subtiele "Croatia shit". Uiteindelijk maak ik van de nood een deugd en geef alleen nog mijn zitplaatsreservering. Ondanks een rare blik van de Servische controle raak ik er toch maar mooi mee op de eindbestemming.

Met het uitgespaarde geld neem ik een een taxi naar het Chillton hostel, waar eenmaal aangekomen blijkt dat ik de enige gast ben. Ondanks het late uur word ik er uitvoerig begroet door de bijzonder vriendelijke receptionist. De gloeiende houtstoof maakt korte metten met de winterse kilte. Voorzien van een rakija, een plaatselijke pruimenlikeur die inderdaad best te pruimen blijkt, raken we aan de praat. Wat later vervoegt ook de opvolgster van de nachtdienst ons gezelschap. Als het onderwerp bij nationaliteitsgevoel terecht komt blijkt tot mijn verbazing dat beide gesprekspartners zich eerder Joegoslaaf dan Serviër voelen. Op zich hoeft het niet te verwonderen, als je uit een "gemengd" gezin afkomstig bent (Servisch/Bosnisch en zelfs Servisch/Kosovaars). Maar gezien de bewogen geschiedenis van ex-Joegoslavië en de onderlinge spanningen die daaruit voortkomen is het opmerkelijk om jongeren zich te horen afzetten tegen de opgesplitste realiteit van vandaag.

Kosovo = Servië, aldus de muur.

De ochtend daarop begint met een Turkse koffie. Kort samengevat: kokend water op koffie gieten, wachten tot het poeder zinkt en voorzichtig drinken. Daarbij is het verstandig om op zeker te spelen, want wie het onderste uit de kop wil eindigt met drab in de mond - ik spreek uit ervaring. Naast het koffieritueel krijg ik wat uitleg over de nabije Sint-Savatempel, de grootste Orthodoxe kerk ter wereld, die net om de hoek blijkt te liggen. Er is nogal wat onvrede over de gigantische bedragen die naar de opbouw ervan gaan, terwijl (ik citeer) "gepensioneerde leraars soms uit vuilnisbakken moeten eten". Controleren kan ik dat natuurlijk niet, maar bij een later bezoek aan het halfafgewerkte gebedshuis bleek alvast dat er niet bezuinigd is op de witmarmeren bekleding.

Een verdwaalwandeling is het volgende deel van de dag, langs de samenvloeiing van de Donau en Sava en het fort dat daarop uitkijkt. Aardig, maar niet adembenemend. Voor de pittoreske uitzichten hoef je volgens mij ook niet naar Beograd. Het gebrek daaraan wordt goedgemaakt door de vriendelijke mensen, het ervaren van een levende stad (in tegenstelling tot Venetië) en het aanwezige vrouwelijk schoon.

Getipt door iemand met kennis van zaken (merci Marina!) trek ik 's middags naar Nieuw Beograd om er de Chinese markt te gaan verkennen. De 2 Duitse meisjes uit het Chillton die me zouden vergezellen haken af vanwege natte voeten. Enigszins te begrijpen, maar als later blijkt dat het om protestantse missionaressen in een modern kleedje gaat, vraag ik mij toch af op welke funderingen Onze Heer Zijn Kerk bouwt. De Al-Qaidastrijders hoor je doorgaans niet over natte voeten.

De markt blijkt inderdaad alle dingen in de aanbieding te hebben waar ik Chantal al eerder over hoorde verhalen: van 3D-kitschtekeningen over roze skipakken tot t-shirts met Engels van een bedenkelijk allooi. Die blijken overigens ook in een lokale variant te bestaan:

De échte Hilfiger herken je natuurlijk aan de cyrillische "H" in DeHim.

Bij de terugkeer stap ik van de tram bij een plek waarvan ik eerst dacht dat het een stort was, maar waar de aandachtige kijker huisjes in herkent. Vlak naast een protserige spiegelflat blijkt een miserabele zigeunerbarakken te staan. Zonder in alle details te gaan over oorzaken en oplossingen voor dit soort toestanden wil ik u de foto's daarvan toch niet onthouden, al is het maar omwille van het schrijnende contrast.

Spiegelflat en gloednieuw winkelcentrum.

Daarnaast: zigeunerbarakken.

Binnenkort meer, inclusief een opbeurender zigeunerverhaal.

PS: Een administratieve voetnoot. Je kan wel degelijk gewoon met een EU-identiteitskaart Servië binnen. Een paspoort is daarvoor niet meer nodig. En -veel belangrijker in mijn geval- voor een Turkmeens transitvisum heb je geen uitnodigingsbrief nodig (bevestigd door 3 onafhankelijke bronnen). Dat betekent dat het hoogst waarschijnlijk gaat lukken om vanuit Iran via Turkmenistan naar Oezbekistan door te reizen, alle noodvliegtuigen aan de grond kunnen blijven en u -insh'allah- iets te lezen krijgt over de allerbizarste stan-staat.